اوس افغان کارګر ماشومان د حقیقي کارګر په سترګه لیدل کېږي

د اکمل لیکنه

افغانستان یو داسې تاریخي پړاو ته رسېدلی دی چې اوسیدونکي یې د مرګ ژوبلې، تاوتریخوالي، سیاسي او اقتصادي ننګونو او د ګوډاګیو جهادي مشرانو د تبلیغاتي جریانونو په ولکه کې راغلي دي. په داسې وضعیت کې له ګڼ شمېر جدي مسایلو څخه سترګې پټې شوي دي. که څه هم افغانستان یو بی وزله هېواد دی، خو دا به منو چې افغانان په نړۍ کې د لګښتیزو دودونو او کړنو له پلوه لومړی مقام لري.

د بې شمېرو ستونزو له ډلې یوه موضوع چې هومره پام ورته نه کېږي هغه کوچني کارګران دي. د افغانستان او یوازې څو نورو بې وزلو هېوادونو په سړکونو او بازارونو کې کمکي ماشومان چې هان له ۵ کلونو هم کم عمر لري، لیدل کېږي چې د یوه دوه افغانیو ګټل یې زده کړي دي. مونږ شاید له دې حالت سره عادت شوي یو او دا یې حق ګڼو چې د بې وزلۍ له امله کار وکړي، خو دا ډېره لرې موضوع ده چې پرې فکر وکړو چې دا ماشومان په هېواد کې د کوچنیانو د قاچاق، ناوړه جنسي ګټې اخیستنې، د جنایتونو د خپرولو او د یوه ګواښوونکي راتلونکي نسل لپاره لاره هواروي. 

د ماشومانو کار کول یوازینۍ ستونزه نه ده بلکې لسګونه نور ناخوالي له دې پدیدې څخه ریښه اخلي. په ۲۰۱۵ کال کې د کمکیو کارګرانو شمېر نږدې ۲ میلیونه تنه ښودل شوی چې دا شمېره هرو مرو تر ننه پورې د وضعیت په کړکیچن کېدو سره لازیاته شوې ده. زیاتره ماشومان د بې وزلۍ له کبله کار کوي، خو له بده مرغه او د یو ځوروونکي خبر په توګه باید وویل شي چې یو زیات شمېر نور ماشومان بیا د خپل پلار د لاسه ورکولو له امله په کار اوښتي دي، چې دا ټول د جګړې اړخیزه عواقب دي. د کورنیو کوچني زامن او لورګانې خپل ښوونځي او درسونه په شا پرېږدي ځکه چې میندې یې د ګټلو توان نه لري.  

د نړیوالو لپاره بد خبر خو دا دی چې نن سبا تر بل هر څه پر جګړو او د ترهګرۍ سره په نمایشي مبارزې باندې زیاته بودجه لګیږي چې یوازې پر یوې سلنې باندې یې د ماشومانو د ژوندانه شرایط په بل مخ اوړي. 

د دې سترو موضوعاتو ترڅنګ داسې زیاتې لارې چارې شته چې مونږ پرې کولای شو لږ تر لږه ماشومانو ته خواړه ورسوو. په نړۍ کې د څېړنو پر بنسټ د خوړو یو پر درېمه برخه ضایع کېږي چې کولای شي لوی شمېر خلک تغذیه کړي. دا ناوړه پدیده په افغانستان کې هم ډېره خپره او پرته ده. د بیلګې په توګه، د ودونو په سلګونو هوټلونو کې لویه اندازه خواړه ایسته غورځول کېږي چې که چیرې د احساس له مخې یو منظم پروګرام شتون درلودلی، زیات شمېر ماشومان او زاړه چې وږي خیټه شپه سبا کوي، مړیدای شول او لږ تر لږه د کاره خلاص او خپلې زده کړې ته سوچ کولای شو. 

د خلکو یو بد عادت دا دی چې تر څو د بی وزلو حالت په تلویزیون یا ټولنیزو شبکو کې په ویډیويي بڼه ونه وینې، داسې انګیري چې په دې هېواد کې بی وزلي خلک نشته یا ماشومان هسې په خپلې خوښې کار کوي. د خیریه ټولنو جوړول او د افغان ماشومانو سره د هر ډول مرستو په اړه د هڅوونکي مستندو فلمونو او کلیپونو جوړول او خپرول هم یو ډول خدمت ګڼل کېږي. هان دا هم یو ډول سپیڅلی خدمت دی او نورو ته الهام ورکوي چې په ریستورانټ کې د میز په سر له ملګرو ډېره پاتې شوې ډوډۍ پرته له شرمه راټوله او د لارې په سر ناستو بی وزلو ماشومانو او ښځو ته ورکړل شي چې دې کار سره د یو با احساسه افغان د وطنپالۍ غرور زیاتیږي. د دې صحنې په لیدو سره د یو بل افغان په وینه کې خوځښت رامنځ ته کېږي او د راتلونکي لپاره ورته درس ورکوي. 

له بلې خوا، کوچني ماشومان د کار لپاره هان د خپلو مشرانو لخوا استثمار کېږي. د بیلګې په توګه، د دارالامان په سیمه کې د امید سبز ښارګوټي په لور د سړک په غاړه د څو کلو راهیسې یوه خیمه لګېدلې چې په مخ کې یې یو تکړه ږیرور سړی ولاړ وي. دا سړی خپل هلکان او لورګان د خیرات ټولولو لپاره د ښار یو او بل موقعیت ته لېږي او په خپله خوشې ورځ تیروي. د ورځې په پای کې له ټولو څخه پیسې غونډوي چې دا کار ماشومان د لومړیو اړتیاوو څخه هم بې برخې کوي. 

په پای کې باید وویل شي چې د امریکې په مشرۍ ناوړې جګړې مونږ له ګڼو ننګونو سره مخ کړي یو چې یو شمېر یې د افغانانو له کنټروله وتلي مسوولیتونه دي خو ځینې نور یې د افغانانو لخوا څه نا څه د ترمیم وړ دي. شتمنه او با وجدانه افغانان باید دغه تشې تر توان بریده ډکې کړي او یوازې د یو ماشوم د اړتیا په بشپړولو سره د زرګونو زړه راوګټي، چې دا د حج څخه هم سپیڅلې او پاکه وجیبه ده.

در معارف بامیان چه میگذرد؟

نشریۀ زیار (بصیر- بامیان)

بامیان ولایتی است کوهستانی که تعداد زیادی از توده های آن در تلاش زنده ماندن هنوز در مغاره ها به سر می برند، جمع وسیعی از مردمان آن به علت فقر و سیه روزی قادر نیستند تا فرزندان شان را به مکتب بفرستند، بگذریم از اینکه سطح  تعلیم و تربیه در این ولایت بسیار پائین و غیر معیاری می باشد و معاش ناچیز استادان آن اکثراً بعد از چهار ماه تاخیر، از طریق صرافی ها پرداخت می گردد.

از ابتدای روی کار آمدن دولت پوشالی و وابستۀ غربی ها، معارف این ولایت مانند سایر ادارات تحت کنترول وحدتی های وحشی بوده و افراد وابسته به این سازمان مخوف در راس و پست های کلیدی این ریاست خیلی مهم و حیاتی با سواد اندک در حد خواندن و نوشتن، حکمروایی میکنند.

سه سال است که ریاست معارف ولایت بامیان با سرپرست اداره می شود و طی این مدت سران حزب وحدت خلیلی، حزب وحدت محقق، حزب وحدت اکبری، حزب حرکت انوری و جمع وکلای خائن به توافق نرسیده اند که ریاست معارف را کدام شان تحت سلطۀ خود داشته باشند. 

ریاست معارف همچون گاو شیری جاییست که سهم هر حزب یا وکیلی شود، بیشترین منفعت را از آن به دست خواهد آورد، چراکه برای استخدام هر معلم مبلغ 30 تا 50 هزار افغانی، برای تبدیلی هر معلم از ولسوالی به مرکز مبلغ 50 هزار افغانی، برای استخدام هر مامور بست پنج یک صد هزار افغانی، برای تقرر مدیر مکتب 200 هزار افغانی، برای آمریت های معارف هر ولسوالی 500 هزار افغانی از نزد متقاضیان نقدا گرفته می شود.استخدام سر معلمان نیز بدون پول امکان نداشته هر شخصی که بخواهد سر معلم شود باید بیشتر از 100 هزار افغانی رشوت بدهد تا به این پست برسد ورنه بدون پول چنین چیزی ناممکن است. ناگفته نماند که آمریت های معارف ولسوالی ها بدون استثنا هر بار که معاش معلمان حواله می گردد، مبلغی (کمتر از 200 افغانی نیست) از نزد استادان به عناوین مختلف «دَور» می دهند. این است سرنوشت غم انگیز معارف ولایت بامیان.

سرتېري او پولیس هم د یوه مړۍ ډوډۍ لپاره کار کوي او د کارګرو په شان کورنۍ لري

د زیار نشریه (د اکمل لیکنه)

د طالبانو د راپرځېدو او د کرزي حکومت په واکمنیدو سره د پولیسو او اردو د جوړېدو هڅې پیلې شوې او ګڼ شمېر افغانان چې د کوم ځانګړي مسلک خاوندان نه وو، دغو لیکو کې جذب شول. په لومړي سر کې د ترهګرۍ جګړه زیاته مرګ ژوبله نه درلوده خو د وخت په تېرېدو او د دویمې لسیزې (۲۰۱۰) په پیل سره دې جګړې په نظامي جامه کې د کورنیو د ځوانانو او مشرانو د وینو تویولو ته شدت ورکړ. دا سرتیري چې د یوه مړۍ ډوډۍ لپاره دنده ترسره کوي، د نورو کارګرانو په څېر د ټیټو او بې وزلو کورنیو غړي دي. که څوک اړ شوي چې هټۍ والي یا کراچي واني وکړي نو نور اړ شوي چې د ځانه تېر شي او د کورنۍ د مړولو لپاره شپه او ورځ یوه کړي. 

د افغانستان په جګړه کې زیاتره د عامو خلکو د مرګ ژوبلې په اړه خبرې کېږي، خو سرتیري چې له همدغو عامو خلکو څخه جوړ شوي دي، د یوه داسې ډلې په سترګه لیدل کېږي چې مړینه یې حتمي او ضروري وي. دوی هم مور، پلار، ښځې او ماشومان لري چې په مړینه یې ژاړي او سر ټکوي. یو میاشت مخکې د کابل د بنایي په سیمه کې وروسته له هغې چې پولیسو د شراب پلورونکو هټۍ والو باندې برید وکړ او د مقاومت سره مخ شول، د عامه ساتنې پولیسو په منځ کې ځانمرګی برید وشو چې له امله یې ۱۶ تنه پولیس ووژل شول. دا ۱۶ تنه پولیس د قاچاقبرو د سلیقه يي چلند ښکار شول او یوه ورځ وروسته د هر چا هیر شول. که چیرې دولت د خپلو پولیسو د ساتلو یا انتقام اخیستلو توان نه لري نو د جلب او جذب لپاره د تودو اعلانونو د خپرولو حق هم نه لري. 

د افغانستان دولت پوهیږي چې دا سرتیري د خیانت، د قومندانانو د کمزورتیا او د بدې جګړې شاهدان دي او هره شیبه غواړي چې له خپلې دندې پښه سپکه کړي، د همدې لپاره یې سخت قوانین لګولي چې یو سرتېری نه پرېږدي له خپلې دندې ولاړ شي. هغوی ته ویل کېږي چې په تاسو باندې زیاتې پیسې لګیدلي دي او نشي کولای چې دنده پرېږدي. بله موضوع چې پټه ساتل شوې هغه دا ده چې ګڼ شمېر افغان سرتیري د څو کلونو راهیسې له خپلو لیکو څخه تښتېدلي دي. د دې ترڅنګ، د سرتېرو په حق کې بل خیانت دا دی چې په چاودنو او ځانمرګي بریدونو کې د وژل شویو سرتېرو حقیقي شمېره نه ویل کېږي څو د راتلونکي لپاره د افغانانو د راجذبولو بهیر کمزوره او د خلکو تمایل لږ نه شي. 

دا سرتیري د یوې جوړې شوي جګړې قربانیان دي، چې له یوې خوا یې د جګړې د اور لمنې د دوام لپاره ترهګر دښمنان روزل کېږي او له بلې خوا سرتیري په کار نیول کېږي. نظامي او غیر نظامي مشرانو د دوی په حق کې خیانت کړی او ډېر ځلي یې د دښمن په لاس ورکړي دي. څو ځله د فیسبوک له لارې په خپرو شویو ویډیوګانو کې د لرې پرتو سیمو سرتېرو د خوړو او وسلو په برخه کې د خیانتونو څخه پرده اوچته شوې ده.  

له بلې خوا، د اکرامیې پیسو په ورکولو کې د چارواکو لخوا ځنډ او خنډ داسې رسوي چې د افغانستان دولت ته سرتیري یوازې تر هغه وخته پورې یو څه ارزښت لري چې ژوندي وي او ورته خدمت کوي او د مړینې وروسته یې سمدستي هیروي. د بلخ ولایت په قومندانۍ کې د تېر کال تر ټولو خونړۍ برید وروسته په خپره شوې ویډیو کې ولیدل شول چې د سرتیرو جسدونو سره ډېر په ناوړه توګه چلند وشو. د دې ترڅنګ د بیلګې په توګه د قندهار ولایت په یوې لرې پرتې پوستې باندې د طالبانو تر برید او د ۱۱ تنو سرتېرو تر وژل کېدو وروسته چې دوه تنه یې د یوې کورنۍ ورونه ؤ، دولت په دې کې پاتې راغی چې جسدونه کورنیو ته وسپاري. 

دغه ډول بې شمیره پیښې د پولیس او اردو ځواکونو له مړینې وروسته ثبت شوي چې په ښکاره ډول په ډاګه کوي چې د افغانستان حکومت څومره له فساد څخه ډک دی او دغه لړۍ ورځ تر بلې زیاتیدونکې ده.

پوهنتون بامیان میدان جنگ بین (حزب وحدت خلیلی با حزب وحدت محقق)

نشریۀ زیار (م- هاشم)

پوهنتون بامیان همه ساله شاهد جنجال های حزبی و سلیقوی بین استادان گردیده که باعث می شود تا در هر سمستر محصلان از هر مضمون چند ورقی بیش خوانده نتوانند. درین اواخر پوهنتون بامیان شاهد کشمکش ها بین استادان و رئیس پوهنتون گردیده که در نتیجۀ این صف بندی ها درس ها اخلال گردیده و حتی آن عده محصلانی که هیچ تعلقی به احزاب وحدت خلیلی و محقق ندارند نیز ناگذیر گردیده تا به اجبار و به منظور گرفتن نمرۀ کامیابی، در این صف بندی ها شرکت نمایند.

عده ای از استادان پوهنتون بامیان از حزب وحدت خلیلی بوده وعده ای دیگر از حزب وحدت محقق که اکثراً این دو جناح در تقابل هم قرار داشته و تاوان این تقابل و خصومت ها را همیشه محصلان بیچاره پرداخته اند.

محمد امین ابتهاج «حجتی»، امین جویا، فرهمند و ... از جمله استادانی اند که شب و روز از حزب وحدت خلیلی دفاع می کنند و بر عکس معصومه خاوری (رئیس پوهنتون)،  صمد رویش، ابراهیمی و ...  از حزب وحدت محقق بوده و بیشتر از رسیدن به امور درسی محصلان، برای تامین منافع حزب وحدت محقق و تولید تعصب بین محصلان کار می کننند.

در سال جاری جنجال و کشمکش هایی که بین استادان پوهنتون اتفاق افتاد و والی درتقابل با ریاست پوهنتون قرار گرفت، حدود دو ماه پوهنتون بامیان بدون سرنوشت و درس و تحصیل بود، روزها عده ای از استادان تیم خلیلی برای برکناری رئیس پوهنتون با جمعی از محصلان تحصن کردند و رئیس پوهنتون بامیان را بی کفایت خواندند، اما اصل قضیۀ دشمنی بین استادان طرفدار خلیلی  و محقق بر می گردد به سال 1394 که بیشتر از 20 ملیون افغانی از بدل اعاشه محصلان توسط این استادان چپاول گردیده و در «تقسیم عادلانۀ» این پول اختلافات بین وحدتی های خلیلی و محقق بوجود آمدند.  

استادان تاریخ، جامعه شنانسی، باستان شناسی، علوم اجتماعی، ادبیات و ... این پوهنتون در هر سمستر بیوگرافی «بابه مزاری» را به شکل تحمیلی بالای محصلان خوانده و از آن امتحان می گیرند. بیوگرافی شفیع دیوانه، نصیر دیوانه و دیگر دیوانه ها و جنایتکاران حزب وحدت را همه ساله باید محصلان به یاد داشته باشند و آزمون پس دهند (این بیوگرافی ها در یک چپتر بطور جداگانه توسط  استادان تدوین شده و تدریس می گردد) و به این طریق حزب  جنایتکار اذهان جوانان معصوم این پوهنتون را مسموم کرده و باعث افزایش تعصب گردیده و از این طریق میخواهند تاریخ را مسخ نمایند.

پوهنتون های افغانستان شاید از جمله بی کیفیت ترین پوهنتون های جهان باشند که در آن سیستم چپتری مطلق حاکم است، ذرۀ علم در این پوهنتون ها تولید نمی شود و هیچ اختراعی از این پوهنتون ها سر نزده، اما با قاطعیت می توان گفت هیچ پوهنتونی در افغانستان به اندازه پوهنتون بامیان بی کیفیت نمی باشد. اکثریت استادان آن وابسته به احزاب سوپر ارتجاعی وحدت خلیلی و محقق اند که روز تا شام مصروف قوله کشی برای سران این احزاب جنایتکار و در دزدی بدل اعاشه محصلان مصروف اند 

.

با آنکه فساد اخلاقی در اکثر پوهنتون های مرکز و ولایات مشاهده گردیده و عده ای از استادان بد اخلاق با سوء استفاده از موقف استادی، محصلان دختر را زیر فشار قرار میدهند، اما فساد اخلاقی در پوهنتون بامیان بارها دیده شده و استادان وابسته به احزاب وحدتی خلیلی و محقق به خاطر کامیاب نمودن محصلان دختر، تلاش می نمایند تا از آن ها سوء استفاده نمایند و در برخی موارد موفق هم گردیده، اما محصلان قربانی به خاطر حفظ آبروی شان هرگز به جایی شکایتی را درج نکرده اند.

وبلاگ مجلۀ زیار: http://zayarafg.blogspot.com/

صفحۀ انجمن اجتماعی زحمتکشان افغانستان:https://www.facebook.com/ourzayar/

صفحۀ فیسبوک نشریۀ زیار: https://www.facebook.com/zayar.magazine.9